Bilimsel literatürün İnternet aracılığıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın, erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, dizinlenebilir, tam metne bağlantı verilebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir biçimde kamuya ücretsiz açık olmasıdır.
“Açık Erişim” yayınları dijital, çevrimiçi, ücretsiz ve çoğu telif ve lisans sınırlamalarından (permission barriers) muaf olan yayınlardır. Bu yayınlar, internet aracılığıyla ve yazarın ya da telif hakkı sahibinin onayı ile gerçekleşir.
Bilim alanlarının çoğunda, bilimsel dergiler yazarlara ücret ödemez, bu nedenle yazarlar gelir kaybına uğramadan açık erişimi destekleyebilirler; bu açıdan, bilimciler, çoğu müzisyen ve film yapımcısından ayrılırlar. Bu nedenle, müzik ve filmler çin açık erişim üzerine yürütülen tartışmalar bilimsel literatür sorunu için geçerli değildir. Açık erişim, “hakem değerlendirmesi” kanalıyla sağlanan kalite ilkesiyle tümüyle örtüşebilir ve bilimsel yayınlar için yürütülen önemli açık erişim girişimlerinin tamamı kalite ilkesinin önemini vurgular. Yalnızca makale yazarları değil, aynı zamanda çoğu dergi editörü ve hakem de emeklerini karşılıksız olarak ortaya koyar.
Açık erişim yayınları, geleneksel basılı literatüre göre, çok daha düşük bir maliyetle üretilebilmelerine karşın, hazırlanışlarının bedava olduğu anlamında ücretsiz değillerdir. Sorun, bilimsel yayınların maliyetsiz üretilip üretilemeyecekleri değil, bu maliyeti okurlara ödetmeyen ve erişim sınırlamaları getirmeyen daha iyi finansman yollarının var olup olmadığıdır. Finansman için, hangi işletme modellerinden yararlanılacağı, açık erişimin nasıl izin verildiğine bağlıdır.
Bu bağlamda çok geniş bilgi ortamlarına ulaşılabilmketedir.
Dspace açık erişim kullanım kılavuzu için tıklayınız.
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Ve Kurumsal Arşiv Politikası Uygulama Esasları
Bu yönerge, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi adresli bilimsel ve entelektüel çalışmaların, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde depolanarak bilim dünyasının hizmetine sunulmasına ilişkin usul ve esasları düzenler. Yönergenin amaçları şu şekilde belirlenmiştir:
a. Açık Arşivler Girişimi Üst Veri Harmanlama Protokolü (OAI-PMH) standartlarına uygun bir açık erişim sisteminin kurulması.
b. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’ne ait akademik çalışmaların uzun dönemli derlenmesinin ve korunmasının sağlanması.
c. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensupları tarafından üretilen akademik çalışmaların açık erişimle görünürlüğünün artırılması.
d. Atama ve yükseltmeler ile diğer kurum için değerlendirmelerde dikkate alınan bilimsel çalışmaların uluslararası standartlara uygun olarak depolanması ve listelenmesinin sağlanması.
e. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Kurumsal Arşivi’nin oluşturularak, Açık Erişim stratejisinin belirlenmesi.
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi tarafından doğrudan ya da dolaylı olarak desteklenen ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensupları tarafından gerçekleştirilen tüm akademik çalışmaları kapsar. .kurumsal ve Açık Erişim Arşivi’nin kurulmasına ilişkin koordinasyonu ve stratejiyi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı sağlar. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nin içeriği aşağıdaki materyallerden oluşur;
a. Bilimsel dergilerde yayınlanmış makaleler,
b. Yayımlanma aşamasında olan makaleler,
c. Yüksek lisans ve doktora tezleri,
d. Konferans bildirileri,
e. Seminer metinleri,
f. Teknik notlar,
g. Proje çalışmaları,
h. Kitaplar,
i. Kitap içindeki bölümler,
j. Ödüllü çalışmalar,
k. Patent belgeleri,
l. Açık Ders Materyalleri
a. Açık Erişim: Araştırmacıların, kamu kaynakları ile üretilmiş bilimsel yayınların tam metinlerine finansal, yasal ve teknik engeller olmaksızın kamuya açık İnternet aracılığıyla ücretsiz olarak erişebilmelerini,
b. Açık Erişim Sistemi: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nin ürettiği, bilimsel çıktıların dijital ortamda toplandığı, saklandığı, indekslendiği, uzun dönem korunduğu ve dağıtımının sağlandığı hizmetler bütününü içeren açık erişim sistemini,
c. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Mensubu: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi akademisyenlerini, personelini, yüksek lisans ve doktora öğrencilerini,
d. Depolama: Bir üniversite mensubunun entelektüel katkı sağladığı akademik çalışmasını Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde depolama sürecini,
e. Kişisel Arşivleme: Bir Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensubunun entelektüel katkı sağladığı çalışmasını Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde depolamasını içeren süreci,
f. Akademik Çalışma: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensuplarının yaratıcı faaliyetleri ve aldıkları fonlar sonucu ortaya çıkardıkları tüm araştırma sonuçlarını,
g. Ambargo: Araştırma sonuçlarının belli bir süre (6-12-vs. ay) erişime kapalı olmasını ifade eder.
h. Telif Hakkı: Kişinin her türlü fikri çabası ile ürettiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklardır.
a. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Mensupları:
(1) Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensupları bulundukları yıl içerisinde gerçekleştirdikleri bilimsel çalışmalarını en geç o öğretim yılı sonuna kadar Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde depolamakla sorumludur. Ancak patent başvurusu yapılması düşünülen çalışmalar başvuru gerçekleştikten sonra, patent yayını ile aynı tarihte depolanır.
(2) Birden fazla Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensubu tarafından gerçekleştirilmiş çok yazarlı çalışmalarda kaynağın depolanma sorumluluğu başyazara aittir.
(3) Her Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Mensubu, entelektüel katkı sağladığı tüm akademik çalışmalarını, ambargo ve benzeri koşullar nedeniyle sınırlandırılmış veya tamamen engellenmiş olmadığı sürece son sürümlerini Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde depolanmasını onaylar.
(4) Her Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensubu entelektüel katkı sağladığı çalışmasının Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Kurumsal Açık Erişim Sistemi’nde kamuya açık olarak dağıtım ve koruma prensiplerine uygun olarak depolanacağını kabul eder.
(5) Yasal koşullar çerçevesinde, her Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensubu çalışmalarını yayıncılarla yapmış olduğu anlaşmaların koşullarını ihlal etmeyecek şekilde tüm dünyada geçerli bir lisans anlaşması ile Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde depolamaya onay verir.
b. Açık Erişim / Ambargo Süresi Sonunda Açık Erişim:
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, araştırmalarını “açık erişim” seçeneği ile yayımlatmak isteyen mensuplarını destekler. Yazarların yayıncılarla yaptıkları anlaşmalar ve depolama seçenekleri göz önüne alındığında çalışmalara erişim, “kamuya açık erişim” ve “ambargo süresi sonunda açık erişim” olmak üzere iki başlıkta uygulanır.
c. Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı:
(1) 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 4/c maddesine göre üniversiteler; bilim dünyasının seçkin bir üyesi haline gelmek için yüksek düzeyde araştırma yapmak ve sonuçlarını yaymakla; 42/d maddesi göre de kurumun bilimsel ve entelektüel birikimini eksiksiz derleme altına almakla görevlidir. Bu çerçevede Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi çalışması ile bu gerekliliği yerine getirmekle sorumludur.
(2) Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensuplarının Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’ne aktardıkları bilimsel çalışmaların kayıtlarını Açık Arşivler Girişimi Üst Veri Harmanlama Protokolü (OAI-PMH) standartlarına göre kontrol eder. Gerekli durumlarda düzeltme için Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensuplarıyla birlikte çalışılır.
d. Açık Erişim Danışma Kurulu:
(1) Öğretim elemanlarının yayınlarını Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Kurumsal Açık Erişim Sistemi’nde depolamaları için bilgilendirme yapar.
(2) Öğretim elemanlarının tamamlanmış yıllık performans değerlendirme raporlarının bir kopyasını kütüphaneye iletir.
(3) Kütüphane tarafından gönderilen istekleri inceler ve öğretim elemanlarına gerekli uyarıları yapar.
e. Bilgi İşlem Daire Başkanlığı:
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi yazılımının kurulumu, güncellenmesi, yedeklenmesi, uzun dönem korunarak saklanması, güvenliğinin sağlanması ve Ulusal Akademik Arşiv sistemine açık erişim standartlarında veri aktarılması süreçlerini yürütür.
a. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi ile Yıldırım Beyazıt Üniversitesi bünyesinde üretilen akademik çıktıların elektronik arşivinin oluşturulması,
b. Bu yayınlara serbest, kolay, hızlı ve ücretsiz olarak erişim sağlanması yoluyla, Üniversitenin bilimsel çalışmalarının geniş kitlelerin erişimine sunulması,
c. Araştırmacıların Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde yer alan bilimsel çalışmalarının daha yaygın kullanılmasıyla daha çok atıf almalarında yönlendirici olunması,
d. Üniversite tarafından yurt içinde ve yurt dışında yapılan bilimsel çalışmalardan evrensel düzeyde haberdar olunmasını sağlayarak Üniversitenin gerçek bilimsel performansının yansıtılması,
e. Üniversitedeki akademisyenlerin daha önce yayınlanmamış, ancak bilimsel içerikte olduğu düşünülen konferans ve ders notu gibi bilimsel etkinliklerinin elektronik ortamda yayınlanmasına olanak tanınması,
f. Üniversitedeki akademisyenlerin yayın yapmaya özendirilmesi,
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sisteminde bilgi kaynaklarını yayınlanma ve onlardan yararlanma hakkı aşağıda belirlenen koşullarda gerçekleştirilir:
a. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’ndeki çalışmaların tam metinlerine serbest erişim, yazarın kararına ve yayının telif hakkı durumuna bağlıdır.
b. İsteyen herkes Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde kayıtlı çalışmalara serbestçe erişip, kullanabilir.
c. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mensupları, Üniversitede çalıştıkları sürece ürettikleri her türlü bilimsel çalışmayı, İnternet aracılığı ile işlem yaparak Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde yayımlamak üzere kaydetmelidir.
d. Her hangi bir dergide yayınlamış veya yayınlanma kararı alınmış çalışmaların dergideki formatı dışında Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Açık Erişim Sistemi’nde yer alması telif hakkını ihlal etmez.
